LÀM LINH MỤC NGÀY NAY

Năm mươi năm làm linh mục quả là một thời gian dài dẵng. Biết bao chuyện đã xẩy ra trong nửa thế kỷ của lịch sử! Nhiều vấn đề mới, lối sống mới và thách thức mới đã xuất hiện. Và như vậy khi đặt câu hỏi sau đây cũng là chuyện bình thương thôi: làm linh mục ngày nay có ý nghĩa gì trong một thời kỳ luôn luôn có đổi thay, khi chúng ta bước vào Thiên Niên Đệ Tam?

Chắc chắn linh mục, cùng với toàn thể Giáo hội, là một thành phần của thời đại người linh mục sống; linh mục cần phải chú tâm và sống biết thông cảm, nhưng đồng thời cũng phải biết phê phán và canh chừng trước những phát triển của lịch sử. Công đồng đã lưu ý đến khả năng và nhu cầu cho một đổi mới chính cống, hoàn toàn trung thành với Lời Thiên Chúa và Truyền Thống. Nhưng tôi xác tín người linh mục, khi sống cam kết cho mục vụ đổi mới cần thiết này, phải đồng thời không lo ngại mình ”đi sau thời đại,” vì con người ”ngày nay” của mỗi linh mục được hàm chứa trong cái ”ngày nay” của Chúa Giêsu, Đấng Cứu Chúa. Đối với mỗi linh mục, trong từng thời đại, nhiệm vụ cao cả nhất chính là mỗi ngày khám phá ra cái ”ngày nay” riêng tư của linh mục trong cái ”ngày nay” của Chúa Kitô mà Thánh Thư gửi tín hữu Do Thái vẫn nhắc nhở. Cái ”ngày nay” của Chúa Kitô hoà trộn trong cái toàn bộ của lịch sử - trong quá khứ và tương lai của thế giới, của từng con người nhân linh và của mỗi linh mục. ”Chúa Giêsu Kitô vẫn là một hôm qua cũng như hôm nay và như vậy mãi đến muôn đời” (Dt 13:8. Nếu chúng ta hội nhập “ngày hôm nay” của bản chất nhân linh và linh mục trong ”ngày hôm nay” của Chúa Giêsu Kitô, như vậy chẳng có gì nguy hiểm khi chúng ta trở thành con người lỗi thời, thuộc về ”ngày hôm qua”. Chúa Kitô chính là tiêu chuẩn của mỗi thời đại. Trong bản chất thiên tính, nhân linh và linh mục của ”ngày hôm nay” của Ngài, cuộc xung đột giữa chủ nghĩa ”truyền thống” và ”cấp tiến” - đã một lần được tranh luận sôi động - đang tìm ra lối giải quyết tối hậu.

NHỮNG TRÔNG ĐỢI THÂM SÂU CỦA NHÂN LOẠI

Nếu chúng ta nhìn kỹ những gì các nam nữ tín hữu đương thời xem họ đang trông đợi nơi các linh mục, chúng ta sẽ nhận ra ngay, cuối cùng họ chỉ có một trông đợi to lớn duy nhất: họ khát khao Chúa Kitô. Tất cả những chuyện khác - nhu cầu kinh tế, xã hội và chính trị - họ có thể được thỏa mãn bởi bất cứ một nhóm người nào khác. Nơi linh mục họ đòi hỏi Chúa Kitô! Và họ có quyền nhận lãnh Chúa Kitô từ nơi các linh mục, và trước tiên qua những lời công bố Tin Mừng. Công đồng đã chỉ dậy, các linh mục ”có bổn phận ưu tiên công bố Tin Mừng của Chúa cho mọi người” (Presbyterorum Ordinis, 4). Nhưng lời công bố này tìm cách đưa con người đến gặp gỡ Chúa Kitô, nhất là trong huyền nhiệm Thánh thể, là trung tâm sống động của Giáo hội và của nếp sống linh mục. Linh mục có quyền năng huyền diệu và mạnh mẽ trên Thánh Thể Chúa Kitô. Nhờ năng lực này, linh mục trở thành người quản gia kho tàng Cứu Thế trọng đại nhất, vì linh mục ban phát chính Chúa Cứu Thế cho mỗi người. Cử hành Thánh thể là một chức vụ cao cả nhất và thánh thiện nhất của mỗi linh mục. Về phần tôi, ngay từ những năm đầu tiên trong chức vụ linh mục, việc cử hành Thánh Thể không những là một bổn phận thánh đức nhất, nhưng trên hết đó là nhu cầu thâm sâu nhất của linh hồn tôi.

MỤC TỬ CỦA TÌNH THƯƠNG

Là quản gia của Bí Tích Hòa Giải, linh mục hoàn thành mệnh lệnh do Chúa Kitô ban hành cho các môn đệ sau khi Phục sinh, ”Các con hãy nhận lấy Thánh Thần. Các con tha tội cho ai, người đó được tha, các con cầm buộc ai, người đó bị cầm buộc” (Ga 20:22-23). Linh mục là chứng tá và lợi khí của tình xót thương Thiên Chúa! Thừa tác vụ cáo giải quan trọng biết bao trong cuộc đời linh mục! Chính trong tòa cáo giải vai trò người cha thiêng liêng được thực hiện viên mãn nhất. Chính trong tòa cáo giải mỗi linh mục trở thành chứng tá của những phép lạ trọng đại khi lòng nhân hậu của Thiên Chúa thể hiện trong các tâm hồn nhận lãnh ân huệ hoán cải đời sống. Tuy nhiên, thật cần thiết mỗi linh mục khi phục vụ các anh chị em của mình trong tòa cáo giải cũng phải chính mình cảm nghiệm được chính lòng thương xót này của Thiên Chúa, nhờ thường xuyên chính mình đi xưng tội và nhận lãnh những hướng dẫn tâm linh.

Như một quản gia các bí nhiệm của Thiên Chúa, linh mục là một chứng tá đặc biệt cho Đấng Vô Hình giữa trần giới. Vì vậy linh mục là quản gia những kho tàng vô hình và vô giá thuộc trật tự tâm linh và siêu nhiên.

MỘT CON NGƯỜI GIAO TIẾP VỚI THIÊN CHÚA

Như một quản gia của các kho tàng này, linh mục luôn luôn phải giao tiếp đặc biệt với Thiên Chúa Thánh Thiện, ”Thánh, Thánh, Chí Thánh, Thiên Chúa, chúa tể càn khôn là Đấng Thánh. Trời đất rạng ngời vinh quang Chúa.” Vẻ oai nghi của Thiên Chúa là vẻ oai nghiêm thánh thiện. Trong bậc linh mục, con người như được cất nhắc tới lãnh vực thánh thiện này; một cách thức nào đó, linh mục đạt tới tột đỉnh, nơi mà Tiên tri Isaia đã một lần được vinh danh. Và đích thực viễn tượng này của nhà Tiên tri đang vang dội trong Phụng vụ Thánh Thể: Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis. (Thánh, Thánh, Thánh Thiên Chúa các đạo binh. Trời đất đầy vinh quang Chúa. Hoan hô Chúa trên các tầng trời).

Cùng một lúc ấy, linh mục cảm nghiệm thấy hàng ngày và liên tục nguồn ơn thánh thiện của Thiên Chúa đổ xuống trên con người: Benedictus qui venit in nomine Domimi. (Chúc tụng Đấng đang đến nhân danh Thiên Chúa). Đám đông thành Giêrusalem chúc tụng Chúa Kitô bằng những lời chúc tụng ấy khi Ngài tiến vào kinh thành để hoàn tất lễ hy tế đem Ơn Cứu độ đến cho nhân loại. Vẻ thánh thiện siêu việt, theo nghĩa ”vượt ra khỏi thế giới”, đang trở thành nơi Chúa Kitô vẻ thánh thiện ”đi vào trong thế giới.” Đó là vẻ thánh thiện của Mầu nhiệm Vượt Qua.

ĐƯỢC KÊU GỌI NÊN THÁNH

Luôn luôn giao tiếp với Thiên Chúa thánh thiện, linh mục chính mình cũng phải trở nên thánh thiện. Chức vụ thừa tác viên đòi hỏi linh mục phải cam kết sống theo lối sống được khơi hứng từ tính chất cấp tiến của Tin Mừng. Điều này giải thích nhu cầu đặc biệt của linh mục phải sống theo tinh thần Tin Mừng nhắn nhủ: trong sạch, nghèo khó và vâng lời. Nơi đây chúng ta cũng nhìn thấy lối sống độc thân thật đặc biệt thích hợp. Chúng ta cũng nhìn thấy nhu cầu đặc biệt phải cầu nguyện trong cuộc sống: cầu nguyện tìm thấy gốc nguồn nơi Thiên Chúa thánh thiện và đồng thời đó cũng là câu trả lời của chúng ta phải tiến lên mức thánh thiện này. Đã có lần tôi viết: ”Cầu nguyện tạo nên linh mục và linh mục tự đào tạo mình nhờ cầu nguyện.” Trước tất cả mọi chuyện, linh mục phải thực sự trở thành con người của cầu nguyện, xác tín rằng thời giờ cống hiến cho những lần gặp gỡ tư riêng với Chúa luôn luôn phải được tận dụng tối đa, vì không những điều đó đem lại ơn ích cho chính linh mục, nhưng còn đem lại lợi ích cho công việc tông đồ của mình nữa.

Trong khi Công đồng Vatican II đề cập tới lời mời gọi đại đồng nên thánh, thì trong trường hợp các linh mục, chúng ta phải bàn về lời mời gọi đặc biệt nên thánh. Chúa Kitô cần các linh mục sống thánh thiện! Thế giới ngày nay đòi hỏi các linh mục thánh thiện! Chỉ có linh mục sống thánh thiện, trong một thế giới mỗi ngày mỗi tục hóa, mới làm chứng tá hùng hồn cho Chúa Kitô và Tin Mừng của Ngài. Và chỉ như vậy linh mục mới có thể trở thành người hướng đạo cho các tín hữu nam nữ và là thầy dậy thánh thiện. Mọi người, nhất là người trẻ đang đi kiếm tìm những hướng đạo viên như thế. Một linh mục chỉ có thể làm linh hướng và là thầy dậy tùy theo mức độ linh mục đó trở thành một chứng tá chính cống, đích thực!

CURA ANIMARUM

Kinh nghiệm lâu dài của tôi bây giờ, giữa bao hoàn cảnh khác nhau, đã quyết đáp niềm xác tín của tôi rằng chỉ mình linh mục thánh thiện mới là thửa đất mầu mỡ có thể nuôi dưỡng một hoạt động mục vụ hiệu năng, một hình thức ”phục vụ các linh hồn” đích thực. Bí quyết trung thực nhất cho một thành công mục vụ đích thực không tựa nơi các phương tiện vật chất, huống hồ nơi các chương trình phù vinh giả tạo.

Những kết quả lâu dài của những hăng say mục vụ phát sinh từ nơi linh mục thánh thiện. Đó là nền tảng đấy! Khỏi cần phải nói nữa, tự đào luyện, học hỏi và cập nhật cải tiến là những điều rất cần thiết; nói tóm lại, việc chuẩn bị xứng hợp giúp cho mỗi linh mục đáp ứng được những nhu cầu cần thiết và xác định được những ưu tiên mục vụ. Nhưng điều đó còn nói lên rằng các ưu tiên ấy còn tùy thuộc nơi hoàn cảnh và mỗi linh mục được mời gọi nhận diện và theo đuổi các hoàn cảnh ấy, nếu được phép Giám mục và phù hợp với các đường lối của Giáo hội hoàn vũ. Riêng trong cuộc đời, tôi đã nhận biết các ưu tiên này nơi công tác tông đồ giáo dân và đặc biệt nơi công tác mục vụ gia đình - một lãnh vực mà chính các giáo dân đã giúp đỡ tôi rất nhiều - nơi mục vụ giới trẻ và trong các cuộc đối thoại nghiêm chỉnh với thế giới trí thức và văn hóa. Tất cả những chuyện này đều được phản ảnh trong hoạt động học thức và văn chương của tôi. Đó là nguồn gốc của công trình nghiên cứu của tôi về ”Tình yêu và Trách nhiệm” và trong số những công trình khác, tác phẩm The Jeweler's Shop, (tiệm kim hòan) được đặt cho tiền đề là những bài Suy niệm về Bí tích Hôn phối.

Và một ưu tiên không tránh được ngày nay chính là mối quan tâm ưu tiên đến những người nghèo khổ, sống bên lề cuộc đời và di dân. Linh mục phải thực sự là một ”người cha” đối với những người xấu số đó. Các phương tiện vật chất cần thiết thật đấy như những gì do kỹ thuật tân tiến cung ứng. Nhưng bí quyết đích thực luôn luôn vẫn là linh mục phải sống thánh thiện được thể hiện bằng cầu nguyện, suy niệm, sống tinh thần hy sinh và nhiệt thành truyền giáo. Khi tôi hồi tưởng lại những năm thi hành mục vụ như một linh mục và giám mục, tôi càng ngày càng xác quyết hơn rằng đó là chân lý và là nền tảng.

NGƯỜI CỦA LỜI THIÊN CHÚA

Đã có lần tôi nhắc đến, để trở thành một linh hướng chính danh trong cộng đồng và là người quản gia đích thực của các huyền nhiệm Thiên Chúa, linh mục còn được gọi là người của Lời Thiên Chúa, một người rao giảng Tin Mừng quảng đại và không biết mệt mỏi. Ngày nay sự khẩn thiết của nhiệm vụ này còn được nhìn thấy rõ ràng hơn dưới ánh sáng của công tác rộng lớn ”Tân Phúc Âm Hoá.”

Sau nhiều năm làm thừa tác viên Lời Chúa, nhất là trong triều đại giáo hoàng, tôi đã trở thành khách hành hương đi tới khắp nơi trên thế giới, tôi không thể không suy nghĩ tới những nhãn quan xa rộng hơn liên quan tới chiều kích của đời sống mục tử. Đây là một chiều kích đang có nhu cầu, vì con người ngày nay trông đợi linh mục ”đã sống Lời Chúa” trước khi nhìn xem linh mục rao giảng Lời Ngài. Linh mục bắt buộc phải sống Lời Thiên Chúa. Nhưng đồng thời linh mục cũng phải cố công chuẩn bị trí tuệ để hiểu biết thâm sâu Lời Thiên Chúa và tìm cách rao giảng hữu hiệu. Ngày nay, tất cả đều đòi hỏi phải có chuyên môn cao độ trong mọi lãnh vực đời sống, như vậy việc đào tạo tri thức trở thành cực kỳ quan trọng. Được đào tạo như thế mới giúp linh mục có khả năng dấn thân vào cuộc đối thoại nghiêm chỉnh và sáng tạo với tư tưởng đương thời. Học hiểu về nhân bản, về triết lý và về những kiến thức thần học là con đường dẫn đến công cuộc đào tạo tri thức này, và cần được tiếp tục cho suốt cuộc sống của mỗi người. Để trở thành một con người được đào luyện chính danh, công việc học hiểu này cần phải đi song hành với cầu nguyện, suy niệm và kêu xin các ân huệ của Chúa Thánh Linh: khôn ngoan, thấu hiểu, bàn hỏi, dũng cảm, uyên bác, đạo đức và kính sợ Thiên Chúa. Thánh Tôma Aquina cắt nghĩa, với các ân huệ của Chúa Thánh Linh, làm cách nào tất cả đời sống tâm linh của mỗi người phải trở thành đáp ứng được ánh sáng của Chúa, không phải chỉ nguyên ánh sáng kiến thức, nhưng còn là lan truyền linh cảm của yêu thương. Tôi vẫn cầu nguyện xin các ân sủng của Chúa Thánh Linh từ thời trai trẻ và vẫn còn tiếp tục cầu xin như vậy mãi.

ĐÀO SÂU KIẾN THỨC

Dĩ nhiên Thánh Tôma cũng dậy rằng ”kiến thức thiên phú” (infused knowledge), hoa quả do Thánh Thần tác động đặc biệt, sẽ không giải phóng chúng ta khỏi nhiệm vụ phải ”trau dồi kiến thức” (acquired knowledge).
Trường hợp của tôi, như đã nói, ngay sau khi được thụ phong linh mục, tôi được gửi tới Roma hoàn tất học trình. Sau này, theo chỉ thị của Tổng Giám mục, tôi đã phải lao mình vào công việc học hành trở thành giáo sư luân lý tại Phân khoa Thần học Cracow và tại Đại học Công giáo Lublin. Công việc học hỏi này đã đem lại thành quả tôi đậu tiến sĩ với luận án về Thánh Gioan Thánh Giá và rồi bài khảo luận của tôi về Max Scheler đã giúp tôi đủ tư cách trở thành giáo sư đại học; nói một cách chính xác hơn, tôi đã viết góp phần vào hệ thống đạo đức theo chiều hướng hiện tượng luận của Scheler để có thể phát triển nền thần học luân lý. Công cuộc khảo cứu này đã đem lại cho tôi nhiều lợi ích. Phương pháp hiện tượng luận đã làm phong phú cho công việc đào tạo theo hệ Aristote-Tôma và chính nhờ đó tôi đã có thể theo được một số những môn học sáng tạo. Trước hết tôi đang suy nghĩ về cuốn sách của tôi, cuốn The Acting Person. Bằng phương thức này, tôi đã tham dự vào trào lưu triết học nhân vị đương thời, và những học hỏi của tôi đã đem lại thành quả cho tôi trong lãnh vực mục vụ. Tôi cũng thường lưu ý rằng nhiều tư tưởng được khai triển trong những công việc học hỏi này đã giúp tôi trong những lần gặp gỡ riêng tư cũng như với đông đảo các tín hữu trong các cuộc tông du của tôi. Công việc đào luyện tôi trong nhãn quan văn hóa của thuyết Nhân vị cũng đã đem lại cho tôi những hiểu biết thâm sâu hơn về từng cá nhân như một con người độc hữu. Tôi nghĩ rằng việc ý thức này thực rất quan trọng đối với mỗi linh mục.

ĐỐI THOẠI VỚI TƯ TƯỞNG ĐƯƠNG THỜI

Nhờ những buổi hội họp và thảo luận với các chuyên gia trong các khoa học tự nhiên, với các nhà vật lý và sinh vật học cũng như với các sử gia, tôi đã học hỏi để thẩm định được tầm quan trọng của những ngành kiến thức khác liên hệ đến những môn khoa học. Những môn này có khả năng đạt tới chân lý từ những nhãn quan khác nhau. Hào quang chân lý - Veritatis Splendor - luôn luôn cần thiết phải đi đồng hành để có thể giúp con người gặp gỡ, trao đổi tư tưởng và làm phong phú cho nhau. Tại Roma, tôi vẫn giữ truyền thống tổ chức những buổi gặp mặt định kỳ chung cho các môn học như ở Cracow. Những buổi gặp mặt này thường diễn ra trong mùa hè tại dinh thự Castel Gandolfo. Tôi cố công theo đuổi thói quen tốt đẹp này.

“Labia sacerdotum scientiam custodiant...” (chính miệng lưỡi linh mục bảo vệ kiến thức...) (xem Mal 2:7). Tôi thích nhắc lại lời này của Tiên tri Malachia, được tìm thấy trong Kinh Cầu Chúa Giêsu, Linh mục và Tế Vật, bởi vì những lời ấy tiêu biểu một loại chương trình cho ai được gọi là thừa tác viên Lời Chúa. Linh mục phải luôn luôn là một con người của kiến thức theo ý nghĩa cao cả nhất và thánh thiện nhất. Linh mục phải thụ lãnh và truyền đạt ”kiến thức về Thiên Chúa”, không phải chỉ là một mớ chân lý giáo điều nhưng còn là một cảm nghiệm cá biệt và sống động về Huyền Nhiệm, theo ý nghĩa được Thánh Sử Gioan diễn tả trong lời kinh nguyện cao cả về linh mục: ”Đây là cuộc sống vĩnh hằng, mong sao họ nhận biết Cha, Thiên Chúa Duy Nhất Chân Thực và Chúa Giêsu Kitô, Đấng Cha đã sai đến với họ” (Ga 17:3).

Tác giả: ĐGH Gioan Phaolô II (Tủ Sách Dũng Lạc)