Thánh Cả Giuse (thế kỷ I)- Lễ kính: 19 tháng 3 và 1 tháng 5.
Chúng ta không biết nhiều về thánh Giuse. Những gì ta biết điều do những dữ kiện vắn vỏi Phúc âm Matheô và Luca kể lại. Matheo cho biết về gia phả của Giuse, cũng như gia phả của Luca dẫn đến lịch sử gia đình của Đức Mẹ. Nhưng cả hai thánh sử không cho biết nhiều về Giuse ngoại trừ người thuộc miêu duệ Đavit và nghèo.

Gia đình Giuse trước đây ở Bêlem xứ Giuđêa (Lc 2,4) nhưng người đến lập nghiệp tại Nagiaret trong nghề “xây cất”. Danh từ Matheô dùng (13,55) có nghĩa rộng hơn danh từ phiên dịch thường dùng: thợ mộc. Có lẽ người kết bạn với Đức Mẹ lúc 20 tuổi và Đức Mẹ khoảng 15 tuổi. Matheô cho biết việc Đức Mẹ cho Giuse rõ về việc thai sinh nhiệm lạ, việc các nhà đạo sĩ viếng thăm, việc trốn sang Ai Cập, và việc trở về Nagiaret. Luca thêm vài chi tiết về việc Giáng Sinh, cắt bì, dâng vào đền thờ và việc lạc mất ở Giêrusalem lúc Chúa lên 12 tuổi.
Sau đó, Giuse không được Phúc âm nhắc đến nữa và người ta đoán rằng Giuse đã qua đời trước khi Chúa Giêsu ra giảng dạy.
Để thỏa mãn sự tò mò của giáo dân, các Phúc âm ngụy thư bày ra nhiều chi tiết như việc Giuse góa vợ và có nhiều con với bà ấy, cách Giuse đi hỏi Đức Mẹ và được như ý, trong khi các ứng viên khác bị tuột dù. Tuy nhiên, các sách ấy cũng đem lại chứng tích về sự trong sạch, về cái chết của thánh nhân đưọc Chúa và Đức Mẹ giúp đỡ và than khóc. Nhiều chi tiết đầy thi vị, nhưng cũng đầy tiểu thuyết hóa, biến thành truyện truyền kỳ. Như câu chuyện cuộc hôn nhân thứ nhất của Giuse được bày ra là để giải thích dữ kiện “Các anh em và chị em” của Chúa Giêsu mà Phúc âm Matheô đến. (XII, 46; XIII, 55)…và cả việc Giuse thọ đến 110 tuổi, giống như Giuse tổ phụ Cựu ước (Jos,24,29)
Như vậy, chỉ có Phúc âm là tài liệu duy nhất và giá trị về cuộc đời thánh cả Giuse, tuy vắn vỏi nhưng đã nói lên cá tính của Giuse, một con người đức hậu, nhẫn nại, đầy lòng tin, một dụng cụ đáng giá của Thiên Chúa.
Giuse là gương mẫu cho mọi tín hữu, nhất là các gia trưởng. Tuy người là một dưỡng phụ của Chúa, bạn thanh sạch của Đức Mẹ, nhưng người cũng tham dự vào mầu nhiệm Nhập Thể. Và lại, mầu nhiệm ấy còn bao trùm cả nhiệm thể của Chúa Kitô thì Giuse còn tiếp tục sứ mạng bão vệ Giáo Hội, nhiệm tích của Chúa.
Sự im lặng của Phúc âm có vẽ làm lu mờ địa vị thật sự của Giuse. Nhưng từ thế kỷ thứ tư, lòng sùng kình Thánh Giuse khởi đầu tử Đông Phương, để lan dần qua Tây Phương và trong cả Giáo hội. Năm 1870, đức Piô IX công bố thánh cả Giuse là quan thầy Giáo hội hoàn vũ. Ngày 19 tháng 3 là lễ trọng. Năm 1955, đức Piô XII lại lập lễ thánh Giuse thợ đặt vào ngày 1 tháng 5, ngày lễ lao động quốc tế.
Lễ kính: 19 tháng 3 và 1 tháng 5.

Thánh Athanasiô tấn sĩ (295-373)- Lễ kính: 2 tháng 5.
Sinh hạ tại Alexandria (Ai-Cập). Người được chọn làm thượng phụ của thành phố năm 328. Người nổi danh vì đã can đảm và trường kỳ chống lại một linh mục ở Alexandria là Arius chủ trương phủ nhận thiên tính của Đức Kitô. Một cuộc tranh đấu cam go và nguy hiểm nữa. Mặc dầu đã bị công đồng Nicê năm 325 kết án, lạc giáo Arius phổ biến rất mạnh, rất nhiều nơi, gây chia rẽ và làm tổn thương đến một tín điều căn bản đức tin. Lạc giáo ảnh hưởng cả đến Hoàng đế Constantinô. Thánh Athanasiô bị nhà vua hoặc các kẻ kế vị đày khỏi xứ năm lần, nhưng người không ngớt dùng lời giảng hoặc chữ viết để tuyên xưng thiên tính của Chúa Kitô. Năm 366, Người được trở về vĩnh viễn với giáo phận Alexandria. Nhờ hành động cương quyết chống lại Arius, thánh Athansiô đã trở nên một Giáo phụ tên tuổi gốc Hy Lạp của Giáo Hội. Trong tác phẩm De Incarnatione -Việc nhập thể - thánh nhân minh chứng Ngôi lời Thiên Chúa nhập thể trong Đức Kitô, đã tác tạo trong con người hình ảnh Thiên Chúa và do sự chết của Ngài, đã phá tan ảnh hưởng tội lỗi. Thánh nhân cũng đã hỗ trợ thánh Pacôme và Thánh Antôn trong việc khởi xướng và tổ chức cuộc sống tu hành trong Giáo hội.
Lễ kính: 2 tháng 5.

Thánh Philiphê – Tông Đồ (Thế Kỷ I)- Lễ nhớ: 3 tháng 5.
Chúng ta được biết về Người qua Phúc âm thánh Gioan. Gốc ở Bethsaida trên bờ hồ Tiberiade, như Phêrô và Anrê, Người là một trong các môn đệ đầu tiên được kết nạp vào thành phần tông đồ. Người chiêu mộ một vị khác là Nathanaen (Batôlômeô). Trước ngày Chúa chịu nạn, có một số người Hy Lạp tìm gặp Chúa, họ nhờ ông biết tiếng giới thiệu với Chúa. Sau buổi tiệc ly, khi Chúa tuyên bố: “Nếu các con biết Thầy thì cũng sẽ biết Cha Thầy,” Philiphê liền thưa: “Xin Thầy chỉ cho chúng con Đức Chúa Cha và chúng con thỏa mãn.” Chúa phán: “Từ lâu Thầy ở với các con, và hỡi Philiphê, con không biết Thầy sao? Ai thấy Ta là thấy Đức Chúa Cha.”
Sau ngày Hiện Xuống, chúng ta không biết gì thêm về Philiphê. Tục truyền Người đi giảng cho người Scythe trên biển Hắc Hải. Philiphê và Giacôbê con Alphê được mừng cùng một ngày, thánh tích hai đấng được đưa về thánh đường 12 tông đồ ở Lamã.
Có hai tài liệu ngụy thư mang tên Philiphê: Phúc Âm và Công Vụ Philiphê.
Lễ nhớ: 3 tháng 5.

Thánh Giacôbê con Alphéc Tông Đồ (thế kỷ I)- Lễ nhớ: 3 tháng 5.

Trong bản danh sách 12 tông đồ của Tân ước, ngoài thánh Giacôbê, and của Gioan hay Giacôbê tiền, còn có một Giacôbê khác gọi là “con của Alphée”. Từ trước ngườiđ ta hay gọi là Giacôbê Hậu hay người nhỏ mà phúc âm của Marcô nói đến (Mc 15,40).
Ngày nay, nhiều nhà chú giải cho rằng Giacôbê Hậu là Giacôbê thứ ba mà thánh kinh nói đến mà người ta quen gọi là “anh em Chúa Giêsu”, là vị thủ lãnh đầu tiên của giáo đoàn Giêrusalem.
Về đời sống của thánh Giacôbê con của Alphê, người ta không biết gì hơn. Người được mừng đồng thời với thánh Philiphê.
Lễ nhớ: 3 tháng 5.

Chơn Phước Damien – Tông đồ ngườI hủi (1840-1889)
Ngài tên là Joseph de Veuster, trong một gia đình người Bỉ gồm 8 anh em trong số có 3 nữ tu và hai linh mục là Cha Auguste và Damien. Năm 1859, Damien vào Dòng Thánh Tâm Picpus, như anh Ngài. Ngài khỏe như một lực sĩ. Anh ngài được chỉ định đi truyền giáo ở Hawai, nhưng đau ốm không đi được, cha Damien (tên trong Dòng) nói: “Anh tôi ốm thì tôi đi thay.”
Ngày 29-10-1868, người xuống tàu đi Hawai. Cuộc hành trình mất 5 tháng qua ngã Cap-Horn, cực Nam Phi, nơi đây 20 năm về trước, 25 vị thừa sai và một Giám Mục đã bị chết đuối. Người đến Hawai và ngày 21-3-1864 được thụ phong linh mục. Người tình nguyện “chôn cuộc đời ở Malokai” để giúp đỡ người cùi bị tập trung tại hòn đảo ấy. Người không được trở về Honolulu, muốn đi xưng tội cũng phải chèo thuyền đến gần thôi. Sau 16 năm ở với người cùi, bị lây bệnh và chết giữa người cùi năm 1889. Người được thế giới kính phục. Gandli nói: “Giáo Hội Công Giáo có hang ngàn người đã hy sinh cuộc đời cho người cùi…như Cha Đamien ở Molokai…Nên tìm hiểu lý do sự hy sinh anh hung ấy.” Cha được tôn vinh tại quê hương (Bỉ) và tại điện Capitole Hoa Kỳ và tiểu bang Hawai.
Được phong Chơn Phước (1995) do Đức Gioan Phaolô II.

Thánh Néree, Achilée và Domitille - Tử Đạo (thế kỷ I)- Lễ nhớ: 12 tháng 5.
Ba vị tử đạo được tôn kính từ lâu. Nérée và Achillée là những quân nhân của quân đoàn hoàng đế, đã trở lại và tử bỏ quân đoàn, Domitille là cháu của hoàng đế Domitien. Ngôi thánh đường của các Ngài, trong có thánh tích, nằm ở trên đường Ardeatine Lamã và được xây lại ba lần.
Lễ nhớ: 12 tháng 5.

Thánh Pancrace - Tử Đạo (+304)- Lễ nhớ: 12 tháng 5.
Lúc lên 14 tuổI, được rửa tội tại Lamã. Ít lâu sau, vì không chịu tế thần nên bị chém đầu dưới thời hoàng đế Diocletien, được chôn tại hang toại đạo Calepodius sau này mang tên Người.
Câu chuyện của Người được nhắc đến với các vị tử đạo khác trong cuốn chuyện thời danh của Wiseman (1864) mang tựa đề Fabiola.
Lễ nhớ: 12 tháng 5.

Thánh Mattias – Tông Đồ (thế kỷ I)- Lễ nhớ: 14 tháng 5.
Chúng ta biết ít nhiều về vị tông đồ do sách Công Vụ kể lại. Mathias là một môn đệ Chúa Kitô từ khi Chúa nhận phép rửa của Gioan Tiền Hô và được tuyển chọn vào nhóm mườI hai thay Giuđa Iscariô (CV 1,21-26)
Theo một tương truyền Hy Lạp, Mathias giảng đạo ở Capadoce và tử đạo tạI Colchio. Người ta nói rằng xác thánh nhân được chôn ở Giêrusalem, nhưng sau được thánh nữ Hêlena đưa về Lamã.
Lễ nhớ: 14 tháng 5.

Thánh Isidore – Nông phu (1070-1130)- Lễ nhớ: 15 tháng 5.
Người sinh hạ ở Madrid, Tây Ban Nha, trong một gia đình nghèo, nhưng rất có lòng sốt sắng và thương giúp người nghèo khó. Cùng với vợ, ngườI làm việc đồng áng, thánh hóa lao động. Người qua đời ngày 15 tháng 5 tại Madrid. Vợ người là Maria Torribia cũng rất thánh thiện. Thánh nhân được tôn phong Hiển Thánh năm 1622, quan thầy người nông phu và quan thầy thành phố Madrid.
Lễ nhớ: 15 tháng 5.

Thánh Bernardinô Sienna (1380-1444)- Lễ kính: 20 tháng 5.
Người vào dòng anh em hèn mọn Phan Sinh và trở nên một nhà thuyết giảnh đầy màu sắc, sốt sắng và không biết mệt. Được chọn làm tổng đại diện các Dòng ở Ý, người bắt đầu việc cải tổ đời sống, lập thêm nhiều tu viện. Hết nhiệm kỳ, người lại đi giảng, cổ võ việc tôn sùng danh thánh Chúa Giêsu với biểu tượng I.H.S, do câu La ngữ: Chúa Giêsu Đấng cứu chuộc loài người – Jesus Hominum Salvator. Vì việc tôn sùng biểu tượng ấy có lúc người bị cho là rối đạo. Người qua đời ngày 20 tháng 5 năm 1444.
Lễ kính: 20 tháng 5.

Thánh Nữ Rita (1381-1457)- Lễ nhớ: 22 tháng 5.
Sinh hạ tại Cascio (Ý) trong một gia đình quê. Lúc nhỏ, ngỏ ý muốn đi tu, nhưng cha mẹ cản trở bắt phải lấy chồng. Chồng là một người ăn chơi và dữ tợn, hành hạ vợ và hai con trong 18 năm. Tuy nhiên, sự hiền lành chịu đựng của bà đã làm ông chồng hối cải trước khi chết vì bị kẻ thù ám sát. Rita rất đau buồn vì thấy hai con quyết định trả thù cho cha. Bà cầu nguyện, thà mất con hơn là thấy con phạm tội giết người. Ít lâu sau, hai con đều chết. Bà nghĩ đến hoài vọng đi tu đã có từ trước và được nhận vào dòng nữ Augustine ở Cascia.
Bà được nghe một bài giảng về sự thương khó Chúa, bà xin Chúa cho Bà mang trên trán một vết thương, xong mùi hôi khiến Bà phải ẩn mình, chỉ tiếp người bệnh nhân. Sau khi bà qua đời, Bà được dân chúng rất sùng mến, được kêu cầu trong những nỗi tuyệt vọng và được các người mắc bệnh đậu mùa kêu cầu.
Được tôn phong năm 1900.
Lễ nhớ: 22 tháng 5.

Thánh Philiphê Neri (1515-1595)- Lễ nhớ: 26 tháng 5.
Sinh hạ tại Florence, tính tình tốt lành nên được gọi là “Bon Pippo.” Năm 1553, Pippo bỏ gia đình lên Naples với ông cậu, một thương gia giàu có nhưng không có con. Ít tháng sau, Người bỏ cậu đi Lamã và ở lại đó đến chết. Tính tình vui vẻ, hăng hái, Người trở nên một tông đồ giới trẻ Lamã. Người họp chúng tại nhà, rồi trong một nhà nguyện. Một dòng tương lai khởi đầu, mà người gọi là “Nguyện đường – Oratoire” được thiết lập năm 1575. Dòng tụ tập các linh mục triều, sống chung, lo việc mục vụ giáo xứ và thừa sai, không có lời khấn, ngoài mục đích chung: sống tập thể làm việc tông đồ, cầu nguyện, giảng dạy, ban bí tích.
Gần cuối đời, Philiphê thường dân lễ riêng với một cậu giúp lễ. Nhưng trước khi rước lễ, cậu bé thường biến mất, để Philiphê một mình trong hai giờ kết hợp với Chúa và trở lại khi thánh lễ gần xong. Philiphê qua đời ngày 25 tháng 5 năm 1591. Khi đến Lamã, Người gặp một giáo hội cũng như một thành phố lãnh đạm về đạo. Người sống 60 năm ở giữa cảnh ấy, không lên án, không chỉ trích, chỉ dùng gương sáng biến đổi dần và trở nên một nhà cải cách thành phố ngàn đời. Một trong các đồ đệ sau này của thánh nhân là Hồng Y Henri Newman, từ Anh Giáo trở lại, lập tu hội Oratoire ở Anh Quốc.
Lễ nhớ: 26 tháng 5.
Có 8 vị Thánh và Chơn Phước khác mang tên Philiphê.

Thánh Augustinô Cantorbery (+604)- Lễ kính: 28 tháng 5.
Năm 596, khi người đang làm Tu viện trưởng Biển đức tu viện thánh Andrê ở Lamã thì đức Giáo Hoàng Grêgoriô cả đặc sai người với 40 người tu sĩ dòng đi giảng đạo cho người Angle hay Anh Quốc bây giờ. Trên đường đi, người và các bạn dừng chân lại Lérins, nghe nói nhiều về người Saxons, đã quyết định xin Augustinô trở về lại Lamã lĩnh ý của Giáo Hoàng. Đức Grêgoriô y lệnh, phong người làm tu viện trưởng và buộc mọi thừa sai khác phải vâng phục. Thánh nhân đến Anh năm 597 và khởi đầu cuộc truyền giáo. Người rủa tội cho Ethelbert và dân xứ Kent, dung hòa lối sống và văn hoá của họ với những đòi hỏi đức tin. Người là vị Giám mục đầu tiên của Cantorbery, xây cất tu viện và nhà thờ chánh tòa. Sau này, Cantorbery sẽ trở nên tòa giáo chủ của Anh Quốc.
Lễ kính: 28 tháng 5.

Điển Ngữ Các Thánh - Lm Hồng Phúc